Τα επιστημονικά επιτεύγματα και η σημασία τους...

Αυτές τις ημέρες πριν από ακριβώς 40 χρόνια, ολόκληρη η ανθρωπότητα παρακολουθούσε αποσβολωμένη και έκθαμβη την αποστολή του Απόλλων 11, με προορισμό να πετύχει την πρώτη επίσκεψη του ανθρώπου στο φεγγάρι...Τρεις αστροναύτες (γνωστότερος έχει μείνει ο Νιλ Άρμστρονγκ) υλοποίησαν το πρόγραμμα της ΝΑΣΑ και η ιστορία έγραψε πως οι Η.Π.Α. ήταν η πρώτη χώρα που έστειλε ανθρώπους και πάτησαν τη σελήνη...Γεγονός πολύ σημαντικό για αυτούς, αν αναλογιστούμε ότι μιλούμε για μια περίοδο όπου ο ψυχρός πόλεμος ήταν πραγματικότητα, ενώ η Ρωσία είχε επίσης αναπτύξει παρόμοιες τεχνολογίες...Για εκείνη την εποχή, μια τέτοια εξέλιξη είναι απολύτως λογικό να προσελκύσει τα βλέμματα ολόκληρου του κόσμου...Με βάση τα μέσα που υπήρχαν και τις συνθήκες που επικρατούσαν, είναι πολλοί αυτοί που θεωρούν ότι το γεγονός της πρώτης προσελήνωσης καταγράφεται ως ένα από τα μεγαλύτερα επιστημονικά επιτεύγματα του ανθρώπου ever...

Μέσα σε όλη αυτήν την περίοδο, η επιστήμη φαίνεται να έχει προοδεύσει ακόμα περισσότερο...Υπάρχουν αυτή τη στιγμή πάμπολλοι επιστήμονες ανά τον κόσμο, που εξελίσσουν συνεχώς τα γνωστικά όρια του ανθρώπου...Σε όλους τους τομείς είναι κοινώς αποδεκτό πως γίνονται συνεχώς άλματα προς τα εμπρός...Οι φυσικές επιστήμες, η τεχνολογία, η παγκόσμια διανόηση, η ιατρική και διάφοροι άλλοι τομείς έχουν αναπτυχθεί τόσο πολύ, σε σημείο που να αναρωτιέται κανείς αν υπάρχουν περαιτέρω περιθώρια...

Έχουν περάσει ήδη δύο παράγραφοι και δεν έχω ακόμα γκρινιάξει, ήρθε όμως η ώρα και για αυτό...Σίγουρα όλα τα επιστημονικά επιτεύγματα είναι άξια θαυμασμού και χειροκροτήματος..Επίσης όλα ανεβάζουν το επίπεδο και αποδεικνύουν την αξία και τον πλούτο της ανθρώπινης γνώσης...Εκεί που έχω σοβαρές αμφιβολίες και επιφυλάξεις είναι η χρησιμότητα τους για την ανθρώπινη ζωή...Κατά την άποψη μου, η έρευνα θα πρέπει να έχει ως πρώτιστο στόχο τη βελτίωση της ανθρώπινης ζωής, αλλά και των συνθηκών διαβίωσης...Τα λέω όλα αυτά, διότι θεωρώ πως η έρευνα, σε γενικές γραμμές, δε στοχεύει εκεί που πραγματικά θα έπρεπε...

Καταλαβαίνω την πρεμούρα της ΝΑΣΑ, της Αμερικής και οποιουδήποτε άλλου για προβολή, αλλά είναι πιο χρήσιμο να διοχετευθούν περισσότεροι πόροι προς την κατεύθυνση της εξεύρεσης, ας πούμε ενός φαρμάκου, για μια ανίατη ασθένεια...Το να ανακαλύψουμε αν υπάρχει ζωή σε κάποιον άλλο πλανήτη είναι εξόχως ενδιαφέρον, συν το ότι προσφέρει ένα ιδιαίτερο πρεστίζ σε όποιον το καταφέρει...Αλλά ας καλύψουμε τις ανάγκες και τα προβλήματα που έχει η Γη πρώτα και στη συνέχεια συνεχίζουμε και στους άλλους πλανήτες...Όλα αυτά δεν αφορούν μόνο τις φυσικές επιστήμες, αλλά και άλλους τομείς όπως η τεχνολογία για παράδειγμα...Τι να το κάνω εγώ να δημιουργηθεί μια πανάκριβη ηλεκτρονική συσκευή απίστευτης τεχνολογίας που θα είναι προσιτή σε μια μικρή ελίτ και στην ουσία δεν θα προσφέρει τίποτα ιδιαίτερο, την ίδια στιγμή που υπάρχουν δισεκατομμύρια άνθρωποι στον πλανήτη που δεν έχουν ας πούμε ηλεκτρικό ρεύμα...; Να το προχωρήσουμε ένα βήμα παραπέρα; Ποια η χρησιμότητα να διοργανώνονται πανάκριβα φιλολογικά και λογοτεχνικά γκαλά και να αναπτύσσονται θεωρίες για τις γλώσσες και τις τέχνες, τη στιγμή που ένα σεβαστό ποσοστό ανθρώπων είναι αναλφάβητοι...Ακόμα, τι σημασία έχει η διατύπωση οικονομικών θεωριών και μοντέλων από διάφορα διεθνή golden boys, τη στιγμή που τόσοι άνθρωποι βρίσκονται υπό το όριο της φτώχειας...; Φυσικά δεν ισχυρίζομαι πως θα πρέπει να πάψει η εξέλιξη των επιστημών, των τεχνών, των γραμμάτων και των υπολοίπων τομέων, ούτε να περιοριστεί η ελεύθερη σκέψη..Αυτό που θέλω εγώ είναι να μεταβληθεί ο προσανατολισμός όλων αυτών με γνώμονα την βελτίωση της ανθρώπινης ζωής και των κοινωνικών ανισοτήτων που υπάρχουν παντού...Κύριο μέλημα θα πρέπει να είναι ο άνθρωπος και όλα τα άλλα είναι δευτερεύοντα..Διότι, το να διατυπώνεις ανεφάρμοστες θεωρίες και επιτεύγματα αχρείαστα είναι σχετικά εύκολο...Η επιστήμη έχει φτάσει στο σημείο να γνωρίζει τα πάντα για το απόλυτο τίποτα, ενώ η ανθρώπινη ζωή έχει μπει για τα καλά στο περιθώριο...

Όλα τα παραπάνω έχουν σίγουρα και οικονομικό υπόβαθρο...Η χρηματοδότηση αλλά και η στόχευση της έρευνας καθορίζονται συνήθως από τις κυβερνήσεις του κόσμου, με γνώμονα τα συμφέροντα που θέλει να εξυπηρετηθούν, αλλά και τα κέρδη που θα αποκομισθούν από αυτή...Γιατί πιστεύετε πως οι Αμερικανοί αστροναύτες έσπευσαν να καρφώσουν την σημαία των Η.Π.Α. στο έδαφος της σελήνης; Η σημασία μιας νέας ανακάλυψης διαφέρει και εξαρτάται από ποια σκοπιά το βλέπει κανείς....Για κάποιους για παράδειγμα είναι τεχνολογική εξέλιξη και επιστημονικό επίτευγμα η κατασκευή ενός νέου όπλου που θα μπορεί να εξολοθρεύσει ολόκληρες πολιτείες και χρησιμοποιεί την τελευταία λέξη της τεχνολογίας και της έρευνας....Κλασσικό παλιό αλλά χαρακτηριστικό παράδειγμα η χρήση της ατομικής βόμβας παλαιότερα...Για μένα είναι κατάντια...Καθαρές κουβέντες...

Εκτός από όλα αυτά, κάθε εφεύρεση και κάθε τεχνολογικό επίτευγμα εκτός από την πραγματική του χρησιμότητα για τον άνθρωπο, θα πρέπει οπωσδήποτε να κρίνεται και από τις παρενέργειες που δημιουργεί...Παρενέργειες που δημιουργούνται όχι μόνο στον άνθρωπο, αλλά για το περιβάλλον...Ένα θέμα που όλοι το λαμβάνουν υπ' όψιν τελείως χαζά και επιδερμικά...Όλος ο κόσμος σβήνει τα φώτα για μισή ώρα για την προστασία του περιβάλλοντος..Σε κάθε γωνιά του πλανήτη διοργανώνονται συναυλίες για την προστασία του περιβάλλοντος..Για τις υποθαλάσσιες δοκιμές πυρηνικής ενέργειας στους ωκεανούς, ποιος άραγε νοιάζεται εκτός από κάποιους ακτιβιστές; Για την καταστροφή ολόκληρων οικοσυστημάτων για τους ίδιους ή παραπλήσιους λόγους; Για τη μόλυνση της ατμόσφαιρας;...Τι ψάχνω να βρω...

Ολοκληρώνοντας να πω αυτό, διότι όλα αυτά πιθανώς να ακούγονται σαν μίζερα και μεμψίμοιρα...η πρόοδος της ανθρώπινης γνώσης, τα τεχνολογικά επιτεύγματα, οι ανακαλύψεις, τα βήματα στο φεγγάρι, ακόμα και οι ανεφάρμοστες θεωρίες είναι καλές αρχικά...Αυτό που όμως εν τέλει τις μετατρέπει σε χρήσιμες για το κοινωνικό σύνολο και την ανθρωπότητα γενικά είναι ο τρόπος που τα χρησιμοποιεί ο άνθρωπος...Όταν όλα τα παραπάνω χρησιμοποιούνται με γνώμονα το καλό του ανθρώπου και του κόσμου, τότε ναι είναι χρησιμότατα και απαραίτητα...Όταν όμως γίνονται κερδοσκοπικά ή όργανα επικράτησης ενός λαού απέναντι σε άλλους, τότε ακόμη και η πιο φοβερή επιστημονική ανακάλυψη μπορεί να γίνει το χειρότερο και το απεχθέστερο όπλο που υπάρχει....Τώρα που συμπληρώνονται 40 χρόνια από το πρώτο βήμα του ανθρώπου στο φεγγάρι, είναι καιρός να αναλογιστούμε, όλοι και κυρίως οι κρατούντες τα ηνία του κόσμου, τι πήγε στραβά και τι έγινε λάθος...

υγ1 Διάβαζα την περασμένη Κυριακή στην Ελευθεροτυπία ένα μικρό αφιέρωμα στον Άρμστρονγκ, αλλά αυτό που είχε πραγματικά εξαιρετικό ενδιαφέρον ήταν οι θεωρίες συνωμοσίας και τα σενάρια που αφορούσαν τη μετάδοση του πρώτου βήματος στη Σελήνη...Πολλοί λένε πως όλα έγιναν σε ειδικά στούντιο της ΝΑΣΑ...Και αυτό είναι μόνο ένα από τα σενάρια που υφίστανται...Τελικά δεν είναι μόνο ελληνικό φαινόμενο η συνωμοσιολογία...

υγ2 Δυστυχώς, υφίστανται η έννοια "επιστήμη για την επιστήμη"...Στον όρο αυτό περικλείονται όλα εκείνα τα επιτεύγματα αμφιβόλου σημασίας και πρακτικής χρησιμότητας, που πραγματοποιήθηκαν απλά για το ονόρε και τη δόξα...Η ιστορία όμως θα γράψει μόνο τα ονόματα αυτών που προσέφεραν τη γνώση τους και την επιστημονική τους επάρκεια με στόχο τον άνθρωπο και τη βελτίωση των συνθηκών στις οποίες ζει...